مهندس اکبر نوشادی

کارشناس بهداشت محیط و کارشناس ارشد محیط زیست

اهمیت و عملکرد بهداشت محیط در بیمارستان ها

یمارستان نهادی است بسیار مهم که برای تداوم حیات و حفظ جان انسان ها و بازگشت به تندرستی، به تدریج در زندگی آدمیان پدیدار گشته و همراه با تکامل علوم و فنون و مهارت ها، پس از گذشت سالیان دراز به شکل امروزی درآمده است. در کشور ما با توجه به انتظارات گیرندگان خدمات، در صورت رعایت نکردن موازین بهداشتی در هر بیمارستانی شاهد شیوع انواع عفونت ها هستیم. بهداشت محیط بیمارستان شامل تمامی اقداماتی است که از انتقال عوامل بیماری زای محیط خارج به داخل بیمارستان و بر عکس جلوگیری می کند.

در این راستا، عوامل محیطی همچون آب، فاضلاب، ‌زباله،‌ هوا و غذا باید به نحوی کنترل شود تا علاوه بر ایجاد محیطی سالم و بهداشتی،‌ به بهبود بیماران نیز کمک کند. با توجه به تعریف بهداشت محیط و مسوولیت فردی در برابر سلامت افراد جامعه، ‌رعایت مسایل بهداشتی در محیط کار بیمارستانی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو بهداشت محیط بیمارستان ها رابطه مستقیمی با میزان شیوع عفونت های بیمارستانی داشته که رعایت این امر به عهده بخش خدمات و نیز کارکنان شاغل در بیمارستان است.

فردی که مسوولیت بهداشت محیط در بیمارستان را به عهده دارد، باید نیروهای شاغل در بخش خدمات بیمارستان را در راستای آموزش های مناسب و متناسب و نیز نسبت به خطرات ناشی از بروز عفونت های بیمارستانی آگاه سازد. همانطور که کار برای سلامت و احساس راحتی افراد مفید است، تحت شرایطی نیز می تواند برای سلامتی اثرات منفی داشته باشد.

از آنجایی که افراد شاغل در بخش های درمانی بیش از دیگران در معرض بیماری های عفونی و مسری قرار دارند، در صورت رعایت نکردن بهداشت محیط در بیمارستان، بیشتر از دیگران در معرض بیماری و یا آسیب پذیری قرار می گیرند و از طرف دیگر، وضعیت سلامتی شخص نیز بر کیفیت و کمیت کارش تاثیر منفی می گذارد.

افرادی که در محیط های درمانی مانند بیمارستان ها، کیلینیک ها، تزریقات و پانسمان، مشغول به کار هستند، باید از نظر آگاهی و توانایی عملی به حدی برسند که نه تنها بیمار نشوند، بلکه بتوانند با رعایت بهداشت فردی و افزایش سطح آگاهی خود در مسایل مربوط به بهداشت محیط، از سرایت بیماری ها نیز جلوگیری کنند.

 

شرح وظایف بهداشت محیط بیمارستان 

 

1- نظارت بربهداشت محیط بیمارستان :

بازدید و نظارت بر وضعیت بهداشتی بخشها و سایر قسمتهای پاراکلینیکی بیمارستان

بازدید ازمحوطه ، سردخانه جسد ،کلینیک تخصصی و سایر قسمت های بیمارستان وگزارش نواقص بهداشتی به مسئولین

پیگیری بهسازی قسمتهای مورد نیاز بیمارستان

نظارت بر گندزدایی قسمتهای مختلف بیمارستان برابر ضوابط و دستورالعملهای ابلاغ

برنامه ریزی وضعیت آموزشی کارکنان خدمات

بازدید و بررسی وضعیت تهویه بیمارستان

نظارت بر کاهش آلاینده های ناشی از ساخت و ساز همزمان با ارائه خدمت

نظارت بر ممنوعیت استعمال دخانیات

کنترل حشرات و جوندگان با اولویت استفاده از روشهای تلفیقی و رعایت نکات بهداشتی و ایمنی  

ارائه پیشنهاد وراهکارهای مناسب به منظوربهبود وضعیت بهداشتی بیمارستان به مسئولین

 

2- نظارت بر ایمنی وبهداشت مواد غذایی بیمارستان:

مواد غذایی مجاز از مراکز معتبر با رعایت اصول بهداشتی تهیه و مطابق ضوابط بهداشتی به بیمارستان حمل شود.

نظارت بر نحوه نگهداری و انبارش مواد اولیه غذایی در انبار و سردخانه به صورت ایمن و با رعایت اصول بهداشت محیط

نظارت بر انبار ، سردخانه ، محل آماده سازی ، پخت ، ظرفشویی و کلا مسیر تمیز به کثیف رعایت شود.

وجود ظروف و ابزار دارای شرایط بهداشتی متناسب با فعالیت آشپزخانه

نظارت بر توزیع و سرو غذا در بیمارستان با رعایت اصول بهداشتی در مراحل توزیع و سرو غذا با حداقل های مورد انتظار

نظارت بر وضعیت بوفه بیمارستان مطابق با ضوابط بهداشتی موجود.

 

 پیگیری انجام آزمایشات مختلف پرسنل شاغل در آشپزخانه و دریافت کارت معاینه پزشکی توسط پرسنل مربوطه
 پیگیری گذراندن دوره بهداشت عمومی وکسب گواهینامه مربوطه توسط پرسنل آشپزخانه

نظارت بر رعایت بهداشت فردی (استفاده از کلاه –ماسک-دستکش-لباس کار مناسب-استحمام روزانه و...)
نظارت بر رعایت موازین بهداشتی هنگام حمل –نگهداری –پخت وتوزیع غذا)
آموزش وتوجیه کارکنان آشپزخانه در خصوص رعایت مقررات بهداشتی

گزارش موارد غیر عادی ومعضلات مکانیسم تهیه وتوزیع غذا به مسئولین بیمارستان

 

3-نظارت بر سلامت آب و فاضلاب بیمارستان بر اساس استانداردهای ملی و ضوابط بهداشتی
 نمونه گیری ماهیانه میکروبی آب شرب بیمارستان
 انجام تست کلر باقیمانده آب بیمارستان
 نمونه گیری شیمیایی آب آشامیدنی بیمارستان
 نظارت بر لایروبی وگند زدایی مخازن آب

مدیریت فاضلاب بیمارستان بر اساس ضوابط مربوطه

4- نظارت و مدیریت پسماندها

تفکیک در مبدا و دفع پسماندهای عادی ، عفونی ، تیز و برنده ، دارویی شیمیایی و پرتوزا بر اساس ضوابط مربوط به کد بندی رنگی و برچسب گذاری اجرا می شود.

ممنوعیت بازیافت پسماند پزشکی مطابق قانون مدیریت پسماند در بیمارستان اجرا شود

تکمیل و ثبت اظهارنامه بی خطرسازی انواع پسماندهای عفونی و تیز و برنده

ارزیابی عملکرد دستگاههای بی خطرساز پسماندها از نظر میکروبی ، مکانیکی و شیمیایی مطابق ضوابط

تدوین برنامه عملیاتی مدیریت پسماندهای پزشکی

تهیه اندیکاتورهای مربوط به دستگاههای بی خطرساز

5- نظارت بر فرآیندهای رختشویخانه با رعایت شرایط و ضوابط بهداشتی

اصول بهداشتی ساختارها و فضاهای فیزیکی رختشویخانه رعایت گردد

رعایت چیدمان و مسیر کثیف به تمیز رعایت شود

تفکیک ، جمع آوری و حمل البسه و ملحفه های تمیز ، کثیف و آلوده عفونی به رختشویخانه به صورت جداگانه و با رعایت اصول بهداشتی

انتقال البسه و ملحفه تمیز از رختشویخانه به بخشها با رعایت اصول ممانعت از انتقال آلودگی

البسه و ملحفه عفونی و غیرعفونی با ماشین لباسشویی جداگانه و محلولهای مناسب و متناسب با ظرفیت مورد نیاز شستشو شود

6- نظارت بر حفاظت در برابر پرتوها

تجهیزات و منابع مولد پرتو در بیمارستان دارای مجوز کار با اشعه از سازمان انرزی اتمی و کنترل کیفی معتبر باشد

حدود مجاز پرتو ، ساختار فیزیکی و تجهیزات حفاظت در برابر اشعه مطابق ضوابط رعایت گردد.